Socjalizacja - okno na świat szczeniaka!

Socjalizacja - (łac. socialis = społeczny) - proces (oraz rezultat tego procesu), nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorców zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie, lecz w największym nasileniu występuje w wieku szczenięcym. 

Okresy krytyczne.

Jak sama nazwa sugeruje są to ważne okresy podczas rozwoju psychicznego psa. Charakteryzują się tym, że doświadczenia mające miejsce w tym czasie (lub ich brak) mają duży wpływ na psychikę czworonoga, a ich skutki są często nieodwracalne. Jeden z nich, moim zdaniem najważniejszy, przedstawię dziś w moim artykule aby przybliżyć wam trochę termin „socjalizacji”, który tak często jest omawiany przez szkoleniowców. Mianowicie ów socjalizacja trwa mniej więcej od 3 do 12 tygodnia życia psa, a więc wszelka praca z psiakiem po tym czasie może już nosić miano resocjalizacji. 

Ten kluczowy moment pierwszej fazy nosi nazwę imprinting czyli "nanoszenie" wszelkich informacji i doświadczeń. W tym czasie szczeniak utrwala obraz matki jako wzorzec. Od tej pory podstawowym obrazem psa w jego mniemaniu będzie taki osobnik jak jego rodzicielka. Dorastając będzie dążył do kontaktów oraz będzie pragnął przynależeć do takiego stada jakie odpowiadać będzie jego naniesionemu obrazowi matki. W przypadku hodowli w/w imprinting przenosi się także na ludzi, z którymi suka ma spory kontakt i pozwala na dotyk swych pociech. Koniec tej fazy można przyjąć na moment przejścia na stały pokarm, który płynnie przechodzi w drugi stopień.

Drugi etap socjalizacji kształtuje osobowość psa oraz jego relacje z innymi osobnikami. Te ważne lekcje społecznego współżycia formują jego charakter. Szczeniak metodą prób i błędów dowiaduje się jak może zaspokoić swe żądania. W tym właśnie czasie rodzice i reszta stada uczą maluchy reguł panujących w sforze, których przekroczenie skutkuje ukaraniem łobuzów. Przy braku kontroli ze strony dorosłych psów konflikty między szczeniętami prowadzą do urazów psychicznych. Taki maluch żyjąc pod presją i w ciągłym stresie osiąga najniższe miejsce w hierarchii, a narastające negatywne doświadczenia zostaną niezapomniane. Dojrzały osobnik o normalnej psychice uczy dobrego zachowania ale nigdy nie atakuje szczeniaka, ukarze, nastraszy ale nie zabije ani nie skaleczy.

Ważne: Różne rasy inaczej przechodzą okresy krytyczne i ich zakończenie także szacuje się na odmienny czas. Np. rasy miniaturowe szybko formują się fizycznie jak i psychicznie, zaś rasy duże i gigantyczne, gdzie dobór prowadzony był w kierunku agresji i okazywania cech stróżujących, drugie stadium socjalizacji kończą trochę wcześniej, a u gigantycznych molosów jest sporo rozciągnięty w czasie.

Nieprawidłowości w procesie socjalizacyjnym mogą prowadzić do powstania u psa różnego rodzaju lęków, chwiejnej psychiki lub braku pewności siebie co w następstwie czasu może przynieść na tacy zniekształcony etogram z zachowaniami agresywnymi na czele. 

Wzbogacone środowisko.

W życiu młodego psa musi być miejsce na swobodną eksplorację otoczenia w jakim się znajduje. Niedopuszczalne jest karanie pupila na każdym kroku, gdy wykaże chęć np. wejścia do szafy, obwąchania twojej torby z zakupami czy wskoczenia na sofę. Do ok. 5 tygodnia pies przejawia dużą ciekawość pozbawioną bojaźni i wszystkie zakazy nabawią go niechęci do działania i lęków. Obawa przed nieznanym pojawia się właśnie w 5 tygodniu, w 9 natomiast zaczyna odgrywać pierwszoplanową rolę nad ciekawością, szczeniak staje się rozważny podczas obcowania z nowymi bodźcami i już nie jest taki chętny do "zbadania" świata. W przypadku psów z hodowli, właśnie rola hodowcy gra kluczową rolę, który to powinien zadbać o tę fazę socjalizacji, która kształtuje przecież charakter pupila. Tutaj potrzebne będzie tak zwane "wzbogacone środowisko", o którym pisałam już nie raz. Dzięki temu szczeniaczki będą miały szansę na zbudowanie swej osobowości oraz wzbogacenie świadomości własnej osoby, aby lęki nie górowały w ich późniejszym życiu. Kontakt z różnorodnymi przedmiotami pomoże w ukształtowaniu ich pewności siebie i zachęci do działania. Obcowanie z ludźmi i innymi zwierzętami także powinno regularnie się odbywać, bez tego ani rusz, pies pozbawiony kontaktów wyrośnie na psa z problemami w relacjach, które nie mogą być nieprawidłowe!

Zrób plan działania.

Nie wolno zostawiać pupila samemu sobie i mieć nadzieję, że w sąsiedztwie napotka on jakieś psy, od których nauczy się czegokolwiek. Taka nieprzemyślana socjalizacja może jedynie zaszkodzić i wasz pies zaczerpnie wiedzy od nieprawidłowo prowadzonych psów, które wytworzą w nim szereg odchyleń. Socjalizację należy dobrze zaplanować, istotne jest to z jaką częstotliwością i z jakimi osobnikami pies będzie miał styczność. 

To co ofiarujecie swojemu szczeniakowi w tym okresie przyniesie efekty na całe późniejsze życie. Każdy nowy bodziec, z którym spotyka się szczenię powinien być dla niego miły i nie nabawić go lęków. Jeśli pies już czegoś się boi, nie pchajmy go do źródła na siłę, niech sam podejmuje decyzje co do swojej osoby. Wam też nie byłoby miło gdyby ktoś was prowadził wbrew waszej woli np. do dentysty, na widok którego włos staje wam dęba. Każda zmiana środowiska powinna być wprowadzana stopniowo np. pierwsze wyjście do dog parku nie powinno być kilkugodzinną wyprawą pełną stresu, tylko spokojnym wyjściem najlepiej bez gromady innych czworonogów, które wprowadzają zamęt. Zabieraj więc psa w różne miejsca z różnymi ludźmi, o różnych porach dnia aby mógł zdobywać doświadczenia! Od początku należy go także przyzwyczajać do wszelkiego dotyku, pielęgnacji, do czynności przypominających np. wizytę u weterynarza, aby potrafił dobrze funkcjonować. Rola społeczna jaką przyjmie od początku będzie grana praktycznie całe życie i nie warto zaniedbywać tego ważnego okresu, gdyż między innymi bez odpowiedniej socjalizacji pies prezentuje szereg problemów behawioralnych w życiu dorosłym. 

Pamiętaj: Pies nie posiada cudownej wrodzonej więzi z człowiekiem, musi sam ją wypracować, a jedynym okresem podczas którego jest to możliwe to właśnie okres socjalizacji!

Badanie Scotta i Fullera (1965)

Badania przeprowadzone przez w/w Panów pokazują, że szczeniaki dorastające w izolacji od innych psów miały spore problemy w kontaktach z innymi czworonogami. Dotyczy to sytuacji, gdy szczeniak wychowuje się bez matki lub bez rodzeństwa albo bardzo wcześnie został od niej odseparowany. Dowodzą również temu, że brak kontaktu z człowiekiem przed ukończeniem 16 tygodnia życia ma nieodwracalny skutek. Każda dalsza praca z psem po tym okresie nie jest w stanie tego odmienić. Pies do końca swych dni pozostanie lękowy w kontaktach z ludźmi.

Co więcej Cairns i Johnson także w 1965 roku, oraz Fox w 1970 dowiedli, iż wychowując psa z innymi zwierzętami można doprowadzić do powstania więzi międzygatunkowej, a także wyeliminować zachowania drapieżcze, nawet w stosunku do zwierząt, które z reguły funkcjonują jako potencjalna ofiara! Czyli powiedzenie "żyją jak pies z kotem" jest jakby nieaktualne :)

Podsumowując -> rozsądne podejście was jako właścicieli przyniesie szczęśliwsze życie pupila, który zasługuje na to by mieć miłe wspomnienia i brak fobii. Nie strońcie od kontaktów ale wybierajcie rozsądnie kompanów do zabawy. Pozbawianie psa towarzystwa innych skutkuje najczęściej agresją i chwiejną psychiką. Nie ciągnijcie więc swych psów nerwowo, gdy drugi zbliża się na horyzoncie bo robicie mu krzywdę. Nie wpychajcie ich także w szpony obsesji i lęków. To wy kształtujecie poniekąd światopogląd swoich czworonożnych przyjaciół, a ich późniejsze zachowania są tego skutkiem. Pozwólcie maluchowi powęszyć i eksplorować na swój sposób, bo tak właśnie poznaje nasz dziwny świat pełen zagadkowych przedmiotów i sytuacji...

Na koniec pamiętaj, że: Każda praca z psem po ukończeniu fazy socjalizacyjnej nie będzie już socjalizacją! Jeśli pies posiada nieprawidłowy etogram nie będzie się socjalizował, tylko resocjalizował...

Źródło obrazka